İzlenebilirlik Nedir?

İzlenebilirlik; bir ürünün, üretilmeye başlandığı andan itibaren paketleme, depolama, nakliye ve sonrasında tüketiciye ulaşana kadarki tüm süreçlerle ilgili kayıt altına alınan tüm verilere ulaşılmasını sağlayan, geriye dönük takibin yapılmasını mümkün kılan bir risk yönetimi aracıdır. Türk gıda mevzuatında izlenebilirlik; “üretim, işleme ve dağıtımın tüm aşamaları boyunca bitkisel ürünlerin, gıda ve yemin, gıdanın elde edildiği hayvanın veya bitkinin gıda ve yemde bulunması amaçlanan veya beklenen bir maddenin izinin sürülebilmesi ve takip edilmesi” olarak tanımlanmıştır. Aynı zamanda bu sistem yasal bir zorunluluktur. İşletmeler insan sağlığı, işletmenin itibarının korunması, sahtecilik vakalarının önüne geçilmesi gibi sebeplerle izlenebilirlik sistemlerini kurarak; gıdanın güvenliğini fiziksel, kimyasal ya da biyolojik açıdan tehlikeye atacak riskleri ortadan kaldırabilirler.

Geçmiş yıllarda gıda zincirini göz önünde bulundurduğumuzda ürünlerin çiftlikten direkt olarak tüketiciye vardığını görürüz. Fakat günümüzde oluşan gıda zinciri modeli çok daha gelişmiş ve farklı bir form kazanmıştır. Bu formda ürün, çiftliklerden nakliye yoluyla gıdanın işleneceği üretim yerine, üretimi tamamlandıktan sonra da tekrar nakliye yoluyla satış yerine gelir. Satış yerleri aracılığıyla ise ürün artık son tüketicisini bekler. Son tüketiciler artan teknolojiyle birlikte tükettikleri ürünlerin güvenli olup olmadığı bilgisine eskisinden çok daha kolay bir şekilde ulaşır oldular. Dolayısıyla ürünle ilgili insan sağlığını olumsuz etkileyebilecek herhangi bir olumsuzluk yaşandığında tüketici ürünün iade edilmesini, değiştirilmesini ya da incelenmesini talep edebilir. Gelen talep doğrultusunda üretici firmanın; problemin tam olarak hangi aşamada gerçekleştiğini ve kaynağını tespit etmesi gerekir. Bu da ancak izlenebilirlik gibi gıda güvenliğini destekleyen araçlarla mümkündür. İzlenebilirlik sistemi belirlenen periyotlarla test de edilmelidir. Bu testler hammaddeden son ürüne, son üründen hammaddeye şeklinde gerçekleşir ve böylece izlenebilirlik sisteminin sürdürülebilirliği sağlanmış olur.

İşletmelerin, ithalat dahil olmak üzere gıdanın birincil üretimden son tüketiciye kadar ki süreçte bütün verileri dokümante etmesi yani kayıt altına alması önemlidir. Olası tehlike durumlarında; izlenebilirlik sisteminin gerektirdiği üzere geriye dönük bir takip gerçekleştirilir ve problemin kaynağına inilir.

İzlenebilirlik sisteminin üç ana unsuru bulunur. İlki, girdilerin ve partilerin sisteme tanımlanması. İkincisi; birim, ürün, depolama gibi bilgilerin derlenmesi ve saklanması. Sonuncu unsur ise bu iki unsurun ilişkilendirilmesini sağlayacak sistemin kurulmasıdır. İlk maddede yer alan parti numarası ve yanı sıra sıklıkla duyduğumuz seri numarası kavramları izlenebilirlik sisteminin sağlanması adına önemlidir. Parti numarası, aynı gün üretilen ve bir makineden tek seferde çıkan parçaların tamamıdır. Seri numarası ise üretilen her ürüne ayrı ayrı verilen numaralardır. Parti numarası ve seri numarasıyla birlikte diğer yöntemler, üreticiye geriye dönük takibin yapılmasına olanak sağlar. Örneğin üretici firma hatalı ya da zararlı bir ürünle ilgili dönüş aldığında, parti ve seri numaralarına bakarak o ürünün; hangi gün, hangi saatte, hangi makineyle ve kim tarafından üretildiği bilgisine hemen ulaşabilir. 

Ürettiği ürünün en üst kalitede ve güvenilirlikte olmasını isteyen ve hatayı minimuma indirme amacı güden tüm işletmeler için izlenebilirlik bir fırsat özelliği taşımaktadır. Tüketici açısından değerlendirildiğinde izlenebilirlik sisteminin en önemli faydası insan sağlığıdır. Üreticisi açısından ise hem insan sağlığı konusunda risk teşkil etmeyen güvenli gıdalar üretilmiş olur, hem de ürünün geri çağırılması gibi üreticiyi maddi ve manevi zarara uğratacak olayların önüne geçilmiş olur.

İzlenebilirlik ile ilgili tüm dokümanlara aşağıdaki bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz;
https://suswise.com/discover/documents/izlenebilirlik-klasik-beyaz-peynir-268678