Türk Gıda Kodeksi Beslenme Beyanları Yönetmeliği

Beslenme Beyanları Yönetmeliği Türk Gıda Kodeksi gereği 20 Nisan 2023 günü 32169 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan 26/1/2017 tarihli ve 29960 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği yürürlükte bulunuyordu. Ancak Sağlık Beyanları; Sağlık Bakanlığı uhdesine verilmişti. Sağlık Bakanlığı; Sağlık Beyanı Yönetmeliği konusunda bir taslak hazırlayarak görüşe açmıştı. 

Nihayetinde Sağlık ve Beslenme Beyanları Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı arasında paylaştırılınca aynı gün ayrı ayrı olarak iki yönetmelik yürürlüğe girmiş oldu. Sağlık Beyanları için tek yetkili Sağlık Bakanlığı olmuş oldu. Beslenme Beyanları Yönetmeliği de Tarım ve Orman Bakanlığı uhdesinde kaldı. Sağlık Beyanları Yönetmeliğinde bir geçiş ve uyum süresi konmasına rağmen Türk Gıda Kodeksi Beslenme Beyanları Yönetmeliğinde böyle bir geçiş hükmü yok. Aslında değişen sadece iki farklı uygulamayı ayrıştırmak oldu. 

Aslında yönetmeliğin içeriği tamamen (AT) 1924/2006 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü dikkate alınmış ve Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmış olduğunu görebiliyoruz. Yani yeni ve farklı bir şey yok. Evrensel bir mevzuat olması nedeniyle Avrupa Birliği normlarından farklı olmasını gerektirecek bir husus da yok. 

Türk Gıda Kodeksi Beslenme Beyanları Yönetmeliğinin özünde basit bir anlayış var. Eğer bir gıda işletmecisi Beslenme Beyanları yapacaksa, beyanın bu Yönetmeliğe uygunluğunu kanıtlamak zorunda olacak. Karşılaştırmalı Beslenme Beyanlarının; aynı kategorideki aynı ürünler esas alınarak yapılması gerekiyor. 

Yönetmelik ekinde yayımlanan Beslenme Beyanları ve Beyan Koşulları (Ek-1) Tablosu dikkate alınarak; Enerji (Düşük / Azaltılmış) , Yağ (Düşük, Yağsız), Doymuş Yağ (Düşük veya Yok), Omega 3 Yağ Asitleri (Yüksek, …içerir, ilaveli), Trans Yağ (İçerir, içermez), Şeker (Düşük, Şekersiz, İlave Şeker İçermez, İçerir), Sodyum Tuz (Azaltılmış, Az, Çok Az, Tuzsuz), Lif (Daha Fazla, İlaveli, Yüksek), Protein (Daha Fazla, İlaveli, Yüksek), Vitamin ve / veya Mineraller (Azaltılmış, İlaveli, Yüksek) şeklinde isimlendirilmeleri gerekiyor.

Beslenme Beyanlarındaki Ek-1 tablosunun dikkatli bir şekilde incelenmesi büyük önem arz ediyor. Zira istediğiniz ifadenin sayısal şartları da olabiliyor. Örneğin; “Trans Yağ içermez” ya da “Trans Yağ yoktur.” ifadesini yazabilmeniz için, son üründeki yağ miktarının 100 gramında 1 gramdan daha az trans yağ asidi olması zorunlu. Ya da bir ürüne şekersiz diyebilmeniz için 100 gram ya da 100 ml`sinde 0,5 gram / ml den daha az şeker olması gerekiyor. Yağ oranı ile ilgili yapılan Beslenme Beyanlarında da aynı oranlar söz konusu oluyor. (% 0,5 `den fazla olmamalı). Eğer ürününüzün içeriği gerekli şartları yerine getiriyorsa; “yüksek” ifadesi yerine “bol” ifadesini de kullanabiliyorsunuz.

Beslenme Beyanlarında Ek-2 de Referans Alım Miktarları belirtilmiş. Burada da; bu değerlerin 4 yaş üstü tüketiciler için hazırlandığını unutmayalım. Referans Alım Miktarının belli bir kısmının karşılanması durumunda bazı Beslenme Beyanlarının yazılması mümkün olabiliyor. 100 ml ya da 100 gram süt ürününün günlük alım değerinin % 15`ini karşılaması, diğer içecekler için 100 ml için % 7,5`ini karşılaması ve porsiyon olarak sunulan tek tüketim birimli ürünün günlük referans alım miktarının % 15`ini karşılaması durumunda “Belirgin miktar.” olarak adlandırma yapılabiliyor. 

Hazırlayan; Mustafa Yıldız, Regülasyon Danışmanı